แนวพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ในด้านการพัฒนาประสิทธิภาพการผลิตทางการเกษตร จะทรงเน้นในเรื่องของการค้นคว้า ทดลอง และวิจัยหาพันธุ์พืชใหม่ๆ ทั้งพืชเศรษฐกิจ พืชสมุนไพร รวมถึงการศึกษาเกี่ยวกับแมลงศัตรูพืช และพันธุ์สัตว์ต่างๆ ที่เหมาะสมกับสภาพท้องถิ่นนั้นๆ ซึ่งแต่ละโครงการจะเน้นให้สามารถนำไปปฏิบัติได้จริง มีราคาถูก ใช้เทคโนโลยีง่าย ไม่สลับซับซ้อน เกษตรกรสามารถดำเนินการเองได้ นอกจากนี้ ยังทรงพยายามไม่ให้เกษตรกรยึดติดกับพืชผลทางการเกษตรเพียงอย่างเดียว เพราะอาจเกิดปัญหาอันเนื่องมาจากความแปรปรวนของสภาพดินฟ้าอากาศ หรือความแปรปรวนทางการตลาด แต่เกษตรกรควรจะมีรายได้จากด้านอื่นนอกเหนือไปจากการเกษตรเพิ่มขึ้นด้วย เพื่อจะได้พึ่งตนเองได้ในระดับหนึ่ง เช่น การส่งเสริมอุตสาหกรรมในครัวเรือนของมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพ ในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ เป็นต้น

     สำหรับการค้นคว้า หรือทดลองทางการเกษตรนั้น พระองค์จะทรงเน้นให้ดำเนินการทั้งก่อนการผลิตและหลังการผลิต นอกจากจะต้องพิจารณาสภาพแวดล้อมแต่ละท้องถิ่นแล้ว ยังต้องพิจารณาความต้องการทางการตลาดด้วย เพื่อที่จะได้มีแหล่งจำหน่าย ผลิตผลเมื่อเก็บเกี่ยวมาได้ ทั้งนี้พระองค์ทรงเห็นว่า เกษตรกรควรจะมีการรวมกลุ่มกัน เพื่อจะได้ช่วยเหลือกันได้
     พระองค์จะทรงใช้ประโยชน์จากธรรมชาติ โดยเฉพาะประโยชน์จากสิ่งที่หลายๆ คนนึกไม่ถึง เช่น ทรงสนับสนุนให้มีการทำน้ำครั่งจากต้นจามจุรีที่ขึ้นอยู่ริมทางหลวงที่เสด็จฯ ผ่าน ฯลฯ ทรงเน้นที่ความประหยัด เช่น การใช้ปุ๋ยธรรมชาติแทนปุ๋ยเคมี การใช้โคกระบือแทนเครื่องจักร ฯลฯ นอกจากนี้ยังทรงเน้นให้เกษตรกรมีรายได้เสริม หรือรายได้อื่นนอกเหนือจากรายได้จากการเกษตร เช่น หาวัสดุธรรมชาติในท้องถิ่น มาใช้ให้เกิดประโยชน์ อาทิ การนำไผ่ ย่านลิเพาฯลฯ มาจักสานเป็นวัสดุเครื่องใช้ต่างๆ เป็นต้น
     โครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริในด้านการเกษตรที่กระจายอยู่ทั่วประเทศนั้น ได้ทำให้ชีวิตความเป็นอยู่ของเกษตรกรไทย อยู่ดีกินดี เกษตรกรได้มีโอกาสมากขึ้นที่จะเข้าถึงแหล่งความรู้ ทั้งเชิงเทคนิคและวิชาการเกษตรสมัยใหม่ รวมถึงสามารถนำผลสำเร็จในแต่ละพื้นที่ ไปปรับใช้ให้เข้ากับพื้นที่ของตนเองได้เป็นอย่างดี